Achter elke geweldige film zit een geluidsartiest of Foley-artiest, zoals ze binnen hun vak bekend staan. Wellicht heb je nog nooit van ze gehoord, maar je hebt ze beslist aan het werk gehoord, al was dat misschien niet bewust.
Foley-artiesten zijn verantwoordelijk voor de bekende achtergrondgeluiden die je in films hoort. Deze geluiden worden niet tijdens de filmopnamen vastgelegd. De Foley-artiest moet deze geluiden weer terug in de scène brengen en zo voor realisme en drama zorgen die voor elke goede film onontbeerlijk is. Neem bijvoorbeeld het geluid van twee personen die vlak langs elkaar lopen. Dit ontstaat door twee stukken stof vlak naast een microfoon tegen elkaar te wrijven. Twee gevulde helften van een kokosnoot kunnen zo het geluid van galopperende paarden nadoen.
Robin Harlan en Sarah Monat zijn twee Foley-artiesten die voor Sony werken bij de studio's van Sony Pictures in Culver City, California (VS). Samen hebben ze hun kunsten al in honderden films vertoond. “Foley kun je eigenlijk heel mooi vergelijken met een mozaïek van geluid,” vertelt Robin. “De bewerkers van de geluidseffecten en de geluidsontwerpers leggen de grote tegels neer. Daarna komen de Foley-artiesten met hun specie. Die mag niet opvallen, maar als het is aangebracht, wordt het één met de rest van het geluid en wordt het uiteindelijk een fantastisch mengsel.”
Het werk van een Foley-artiest speelt een grote rol bij het gevoel dat het publiek bij een film moet krijgen. Ze maken mensen aan het lachen met gekke, overdreven geluiden, maar ze kunnen ook spanning en dramatiek toevoegen met griezelige kraakgeluiden of een plotselinge klap. Een scène zonder geluid waarin iemand door een donker bos loopt, is misschien al eng. Maar voeg ritselende bladeren of het knappen van een tak toe en het wordt allemaal opeens een stuk dramatischer waarbij elk geluid ervoor zorgt dat je blijft kijken.
Sarah zegt: “Ik weet zeker dat Foley emotie toevoegt, het is de uitvoering van het geluid. Mensen lopen anders als ze boos, dronken of blij zijn. Wij doen dat gedrag eigenlijk opnieuw na en zo voegen we dat typisch menselijke karakter weer toe in plaats van willekeurige voetstappen of rekwisieten uit een geluidsbibliotheek te gebruiken. Eigenlijk zijn wij een soort geluidsacteurs.”
Er zijn zo veel films waar Foley-artiesten de geluidspuntjes op de i moeten zetten, waardoor Robin en Sarah doorlopend werken. Op een normale dag staan ze ‘s ochtends om 5 uur op om op tijd in de studio van Sony in Culver City te zijn waar ze precies om 7 uur beginnen met werken. “We bekijken de film om de hoeveelheid werk te bepalen en daarna bekijken we de cue sheets die ze voor ons hebben gemaakt,” vertelt Robin. “Die zijn belangrijk, want die fungeren voor ons als een soort routekaart voor de rest van de dag.”
Daarna wordt het leuk: de geluiden worden aan de film toegevoegd. “Over het algemeen beginnen we met het vervangen van het geluid van de voetstappen van een personage. Daarna gaan we verder met de zachte effecten zoals de rekwisieten die de personages aanraken. We werken negen uur, daarna gaan we naar huis, slapen en de volgende dag gaan we verder!” Robin vertelt dat het gemiddeld 10 à 12 dagen duurt om een gemiddelde film af te ronden, maar onlangs heeft ze maar liefst zes weken aan één film gewerkt.
De Foley-artiesten werken met een ongelooflijk oog voor detail. De opnamen voor bijvoorbeeld een eenvoudige voetstap kosten soms uren. Ze moeten namelijk eerst bepalen welke ondergrond gebruikt wordt: zand, grind, beton, gras of iets heel anders. Daarna bepalen ze welk schoeisel het geluid het nauwkeurigst weergeeft.
“Ik vind het leuk om de emoties van personages door te laten klinken in de schoenkeuze voor hun voetstappen,” zegt Robin. “Er zijn zoveel verschillende geluiden en verschillende paren schoenen maken verschillende geluiden voor elk personage. Het is heel leuk om een schoen voor iemand te kiezen. En als je de juiste keuze hebt gemaakt, past het geluid bij de productie en wordt het onderdeel van het verhaal.”
Voor films als het meesterwerk van James Cameron Titanic, moesten Robin en Sarah alles uit de kast halen voor de juiste geluiden. “De meeste opnamen vonden plaats op de set en wij moesten alle geluiden van mensen die door het water bewogen opnieuw maken. Hiervoor hebben we een enorm zwembad gebruikt. Bovendien moesten we verschil maken tussen de rijke, gegoede passagiers en die op het tussendek,” vertelt Sarah.
Er zijn zoveel ingewikkelde en afwisselende geluiden die een Foley-artiest moet kunnen maken. Is er tijd om te experimenteren en nieuwe geluiden te verzinnen? “We kunnen zelf kiezen wat we willen gebruiken als het maar het gewenste geluid oplevert. We doen dit al zo lang dus we weten wat voor bepaalde dingen werkt. We hebben een enorme verzameling rekwisieten die we kunnen gebruiken en waarvan we weten dat ze werken. Soms gebeurt er echter iets waarvoor onze creativiteit gevraagd wordt en we moeten experimenteren. Soms moeten we de geluiden later bewerken om het gewenste effect te verkrijgen.”
Hoewel je ze nooit op het scherm zult zien, zijn Foley-artiesten essentieel om een film tot leven te wekken. Een paar vakkundig gemaakte geluiden en je buldert van het lachen of je zit op het puntje van jouw stoel. Dat bewijst dat geluid veel krachtiger is dan je in eerste instantie zou denken.
